გლობალური პრობლემები

თანამედროვეობის  ზოგადსაკაცობრიო პრობლემები, რომლებიც საერთოა მთელი მსოფლიოსათვის, ყველა რეგიონისა და ქვეყნისთვის და მათი გადაჭრა მხოლოდ მთელი კაცობრიობის ძალისხმევით არის შესაძლებელი.ცალ-ცალკე სახელმწიფოები უძლურნი არიან, ისინი ინდივიდუალურად ვერ გადაჭრიან ამ პრობლემებს  ნებისმიერი გ.პ პირდაპირ  ან ირიბად ეხება ყოველ სახელმწიფოს . გლობალური პრობლემები ძალიან ბევრგვარია მაგრამ გამოვყოფდი ”ტერორიზმს” რომელიც 21 საუკუნეში N1 პრობლემაა.

          სიტყვა ტერორი ლათინური სიტყვაა და ნიშნავს შიშს.   ტერორიზმი - ძალადობის გამოყენება პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად. შეიარაღებული თავდასხმა, რომლის მიზანია არა მოწინააღმდეგისადმი რაიმე სტრატეგიული ზიანის მიყენება, არამედ შიშის დანერგვა, შანტაჟი. კერძოდ, ტერორისტული აქტი შეიძლება მიმართული იყოს ადამიანების წინააღმდეგ, რომლებსაც ტერორისტების პოლიტიკურ პოზიციასთან საერთო არაფერი აქვთ.

ტერორიზმი სათავეს იღებს ჯერ კიდევ გასულ საუკუნეებში. უკვე 1605 წელს ინგლისელ ჰაი ფოუქსს აფეთქების გზით სურდა მეფე ჯეიმზ I–ის მოკვლა. ტერორისტული ჯგუფის,ნაროდნიკების მიერ 1881 წელს მოკლული იქნა რუსეთის იმპერატორი ალექსანდრე II რომანოვი. ტეორირისტული მოქმედების გეაგრაფია განსაკუთრებით მე–20 საუკუნეში გაიზარდა, კერძოდ კი მის მეორე ნახევარში. ტერორისტული აქტის მსხვერპლი 1914 წლის 28 ივნისს გახდა ავსტრია–უნგრეთის ტახტის მემკვიდრე ფრანც ფერდინანდი. 1934 წლის 9 ოქტომბერს მარსელში მოკლეს იუგოსლავიის მეფე ალექსანდრე და საფრანგეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ბართუ. დღეისათვის ტეორისტულ აქტებს ახორციელებენ ხმელეთზე თუ ჰაერში, უცხოეთის წარმომადგენლობებთან თუ საზოგადოების თავშეყრის მნიშვნელოვან ადგილებში, აქტები სრულდება, როგორც გარკვეული ობიექტების დანაღმვით, ასევე წერილებსა თუ ამანათებში გაერკვეული ბეთქებადი საშუალებების მოთავსებით. 1972 წელს მიუნხენის საზაფხულო ოლიმპიურ თამაშებზე 11 ებრაელი სპორტსმენის სიცოცხლე შეიწირა ტერორისტთა დაუნდობელმა მოქმედებამ. 1981 წელს თურქმა ტერორისტმა მუჰამედ ალი–ადქმა თავდასხმა მოაწყო რომის პაპ იოანე–პავლე II-ზე. არაბი ტეორორისტების მოქმედების შედეგად 1988 წელს შოტლანდიის საჰაერო სივრცეში ამერიკული თვითმფრინავი აფეთქდა, რომელმაც 270 კაცის სიცოცხლე იმსვერპლა. ზოგიერთი განვითარებადი ქვეყანა, კერძოდ კი ისლამური სახელმწიფოები, მაგალითად, ლიბია ტერორიზმის ხელშემწყობია და ტერორისტებს აქ "თავისუფლებისათვის მებრძოლთ" უწოდებენ.

            ჩვენთვის ყველაზე ცნობილი ტერორისტული თავდასხმა რომელიც აშშ ს ტერიტორიაზე მოხდა, ალ-ქაიდას თვითმკვლელ ტერორისტთა კოორდინირებულ თავდასხმათა სერია აშშ-ის ტერიტორიაზე 2001 წლის 11 სექტემბერს. ამ დღეს 19 ისლამისტმა ტერორისტმა შეიპყრო ოთხი კომერციული სამგზავრო თვითმფრინავი. გამტაცებლებლმა გამიზნულად დააჯახეს ორი თვითმფრინავი ნიუ-იორკში მსოფლიო სავაჭრო ცენტრის ორ ცათამბჯენს (ე.წ. ტყუპებს), რის შედეგადაც დაიღუპა ყველა მგზავრი და ამ შენობებში იმ მომენტში მყოფი ხალხის დიდი ნაწილი. ორივე შენობა ორი საათის განმავლობაში ჩამოიქცა და თან მოიყოლა მიმდებარე ორი შენობა და მრავალი სხვა ძლიერ დააზიანა. გამტაცებლებმა მესამე თვითმფრინავი პენტაგონის შენობას დააჯახეს. მეოთხე თვითმფრინავი სომერსეტ ქაუნთის, პენსილვანია, ველზე ჩამოვარდა. ოთხივე თვითმფრინავის ყველა მგზავრი დაიღუპა.

     კიდევ ერთი გლობალური პრობლემა რომელიც ჩემი აზრით ყველაზე მნიშვნელოვანია მნიშვნელოვან პრობლემებს შორის ეს არის გლობალური დათბობა.

გლობალური დათბობა —დედამიწის ატმოსფეროს მიწისპირა ფენის და მსოფლიო ოკეანის საშუალო წლიური ტემპერატურის სწრაფი ზრდის პროცესი.

ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურა დედამიწის ზედაპირზე ბოლო საუკუნის განმავლობაში 0.74 ± 0.18 °C-ით გაიზარდა. კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ჯგუფის (IPCC) დასკვნით "დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის ზრდა მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან სავარაუდოდ განპირობებულია ანთროპოგენური (ანუ ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოქმნილი) სათბურის აირების კონცენტრაციის ზრდით", რომლის შედეგადაც ძლიერდება ატმოსფეროს სათბურის ეფექტი, რაც დედამიწის ქერქისა და ქვემო ატმოსფეროს გახურებას იწვევს. 21–ე საუკუნეში მოსალოდნელია დედამიწის ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატურის შემდგომი ზრდა 1,1 – 6,4 °C–ით. სათბური აირების კონცენტრაციის ზრდის შეჩერების შემთხვევაშიც კი ეს დათბობა კიდევ ათას წელს გაგრძელდება. მხოლოდ ამის შემდეგ არის მოსალოდნელი დარღვეული წონასწორობის ხელალხალი დამყარება და საშუალო ტემპერატურის დასტაბილურება.

ატმოსფეროს საშუალო ტემპერატირუს ზრდა გამოიწვევს ზღვის დონის აწევას. გაიზრდება კატასტროფული კლიმატური მოვლენების სიხშირე და სიმძლავრე, შეიცვლება ნალექების რაოდენობა და განაწილება. შეიცვლება აგრეთვე სოფლის მეურნეობის მოსავლიანობა, შემცირდება მყინვარები, გადაშენდება ცოცხალი ორგანიზმების ზოგიერთი სახეობები, გაიზრდება დაავადებათა რიცხვი.

ჯერჯერობით უცნობია დედამიწის რომელი რეგიონი უფრო მეტად დაზარალდება ამ ცვლილებების შედეგად. სახელმწიფოთა უმრავლესობამ ხელი მოაწერა კიოტოს ოქმს, რომელიც ატმოსფეროში სათბურის აირების გაფრქვევათა შემცირებას ისახავს მიზნად. თუმცა არ წყდება დებატები იმის შესახებ, თუ რა უფრო რაციონალურია: გლობალური დათბობის შეჩერების ან შემოტრიალების მცდელობა თუ ადაპტაცია არსებულ და მოსალოდნელ ცვლილებებისადმი.

საერთაშორისო ორგანიზაცია ”Global Humanitarian Forum”-მა, რომლის თავმჯდომარეც გაეროს გენერალური დირექტორი კოფი ანანია, გამოაქვეყნა დასკვნა, რომელშიც გლობალური დათბობის მსხვერპლთა ზუსტი რაოდენობაა დასახელებული. ამის შესახებ ”New Scientist”-ი წერს. მკვლევართა მონაცემებით, ამჟამად გლობალური დათბობის გამო მსოფლიოში ყოველწლიურად დაახლოებით 300 ათასი ადამიანი იღუპება. საქმე იმაშია, რომ კლიმატის ცვლა ბუნებრივი სტიქიური მოვლენების რაოდენობის ზრდას იწვევს, ისეთების, როგორიცაა გვალვა და წყალდიდობა. ამას გარდა ცვალებადი კლიმატი გავლენას ახდენს განვითარებული ქვეყნების სოფლის მეურნეობაზეც, რასაც შიმშილობამდე მივყავართ. ”Global Humanitarian Forum”-ის მონაცემებით, სიკვდილიანობის დიდი წილი (90%-ი) განვითარებულ ქვეყნებზე მოდის. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ 2030 წლისათვის დათბობის მსხვერპლთა რაოდენობა ყოველწლიურად 500 ათასამდე გაიზრდება.

 ავტორი: მარიამ გელაშვილი

ოჯახის მზრუნველობას მოკლებული ბავშვები

დღეს საქართველოში უამრავი ბავშვთა სახლია, სადაც ათასობით უპატრონო ბავშვი ცხოვრობს. ამ ბავშვების 84% ყავს მშობელი თუ ორივე არა ერთი მაინც, და რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს გამოკითხულების ძალიან ცოტა პროცენტი ასახელებს ამის მიზეზად ეკონომიურ გაჭირვებას.
არიან მშობლები რომლეთაც არ ცალიათ უბრალოდ მათთვის. არის კატეგორია მშობლებისა რომელთაც ავადმყოფი შვილების გაზრდა არ შეუძლიათ და არიდებენ მათ როგორც თავიანთ თავს ასევე თავიან ოჯახის წევრებს. და კიდევ ერთი მიზეზი არის მარტოხელა დედების შვილები. ანუ არასასურველები.

·                    ბავშვის ხასიათის სწორად ჩამოყალიბებისთვის, მისი ჰარმონიული განვითარებისთვის განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს დედასთან კონტაქტს; დედას ვერავინ შეცვლის, თუნდაც ყველაზე უკეთესი საბავშვო დაწესებულება.

·            დედას ძალდატანებით დაშორებული ბავშვის ქცევაში გამოყოფს ერთიმეორის მომდევნო ფაზებს: პროტესტის ფაზას, სასოწარკვეთის ფაზას, ძალაუნებური შემრიგებლობის ფაზას.

·            დედასთან განშორება უკვალოდ არასოდეს ჩაივლის.ბავშვი შეიძლება გაიზარდოს სასტიკი, შურისმგებელი, კაცთმოძულე. ამრიგად, უდავოა მხოლოდ ერთი რამ: ბავშვის ხასიათის ჰარმონიული განვითარებისთვის აუცილებელია დედობრივი მზრუნველობა. მაგრამ როგორი უნდა იყოს ის, რით უნდა გამოიხატოს, ჯერ კიდევ სადავოა.     

 საკითხი:

     ოჯახს განცალკევებული ყველა ბავშვის უფლებაა, მიიღოს სათანადო მზრუნველობა და        დაცვა სახელმწიფოსაგან. დიდი ზომის დაწესებულებები ბავშვებისათვის ყველაზე ნაკლებ შესაფერისადაა აღიარებული საერთაშორისო დონეზე. სათანადო ალტერნატივები გულისხმობს მინდობით აღზრდას (ნათესავების ოჯახი პრიორიტეტულია) და მცირე საოჯახო ტიპის ბავშვთა სახლებს, რომლებშიც 8-10 ბავშვი ცხოვრობს. ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოშიც, გამოწვევას წარმოადგენს იმ ბავშვების ალტერნატიული ზრუნვით უზრუნველყოფა, რომლებიც არიან ჩაგვრის, ძალადობისა და უგულებელყოფის მსხვერპლნი, ან რომლებიც ძალადობის მნიშნელოვანი რისკის ქვეშ არიან. სიღარიბე, შეზღუდული შესაძლებლობები და ძირითადი მომსახურებების, როგორიცაა მაგ. განათლება, ხელმისაწვდომობის ნაკლებობა, არასოდეს არ უნდა იქცეს ბავშვის ოჯახიდან ჩამოშორების მიზეზად.

     როგორი დამოკიდებულება აქვთ თავშესაფარში მცხოვრებ ბავშვებს მშობლებთან? ეს დამოკიდებულება გაორებულია. ბავშვებს, რომლებიც უდედოდ ცხოვრობენ, შემონახული აქვთ მათ მიმართ სიყვარულიც და სიძულვილიც. ნებისმიერ საზოგადოებაში არიან ობლები, ბავშვები, რომელთა დედ-მამას ჩამორთმეული აქვს მშობლის უფლება, ბავშვები, რომლებზეც მშობლებმა უარი თქვეს. ნაცნობ-ნათესავებისაგან მათ  ხშირად ესმით საწყენი სიტყვები მშობლების მისამართით, მაგრამ საკვირველი ის არის, რომ რაც უფრო მეტს ლანძღავენ მათ, მით უფრო უყვართ ისინი, მითებს კი არ ჰყვებიან განსაცდელში ჩავარდნილ, უბედურ მშობლებზე - მხოლოდ უანგაროდ უყვართ და ეს სიყვარული არავითარ ახსნას არ საჭიროებს. რომ იცოდნენ მშობლებმა, როგორ ენატრებათ ისინი ბავშვებს, რომლებიც ადვილად გაწირეს ანდა სულაც დაივიწყეს... პარადოქსია: საზოგადოება შეუფერებელი საქციელისთვის ახდენს ზრდასრული ადამიანების იზოლაციას, ართმევს მათ მშობლის უფლებას, მაგრამ რჩებიან მათი შვილები - ერთადერთნი ამქვეყნად, რომლებიც ინარჩუნებენ ამ ადამიანებისადმი ერთგულებას.

     ავტორი:მარიამ გულბანი

ჯანსაღი კვება და აქტიური ცხოვრება

     ნუ დავკარგავთ ფიქრში დროს! აქტიური ცხოვრებით და ჯანსაღი კვებით უნდა გავილამაზოთ ცხოვრება. გახსოვდეთ შეგონება ”ჯანსაღ სხეულში, ჯანსაღი სულია”. ცხოვრების ჯანსღი კვება და აქტიური ცხოვრება, მეც ძალიან ხშირად მსმენია,ისევე როგორც თქვენ,თუმცა ეს არაა მთავარი.მთავარია გვესმოდეს რას გულისხმობს ის. ჯანსაღი კვება და აქტიური ცხოვრების  წესის დამკვიდრება ძალიან მნიშვნელოვანი და პრიორიტეტულია ყველა ადამიანისათვის. ყველას სურს,რომ ცხოვრებაში გარკვეულ წარმატებას მიაღწიოს. ჩემი აზრით, ამისათვის პირველ რიგში საჭიროა  რომ, ადამიანი ჩამოყალიბდეს პიროვნებად, ანუ იპოვოს თავისი ადგილი ცხოვრებაში,გამოირჩეს სხვა ადამიანებში თავისი ინდივიდუალობით. განათლება,კულტურა,და პროფესიონალიზმი არ არის საკმარისი, რომ ადამიანი პიროვნება იყოს. მას სამყაროს მისეული ხედვა, საკუთარი მრწამსი და მისწრაფებები აქვს. თითოეული პიროვნება არამხოლოდ აცნობიერებს საკუთარ ინდივიდუალობას, არამედ აქტიურად იბრძვის მისი გამოვლენისა და დამკვიდრებებისათვის. ადამიანს პიროვნებად ჩამოყალიბებისათვის აუცილებლად ესაჭიროება ჯანსაღი ცხოვრების წესით ცხოვრება , ანუ ჯანსაღი კვება და აქტიური ცხოვრება.

       ადამიანის პირადი წარმატება წარმოუდგენელია კარგი ჯანმრთელობის გარეშე.კარგი ჯანმრთელობა კი წარმოუდგენელია სწორი,ჯანსაღი კვების გარეშე. სუფთა,მსუბუქი,სწორად შერჩეული და მომზადებული საკვები ანიჭებენ სხეულს ინტელექტსა და სულს სიმსუბუქის,სიცოცხლის ხალისის გრძნობებს. ისინი ამარაგებენ სხეულს ყველა სასიცოცხლო მნიშვნელობის ელემენტით,რაც ხელს უწყობს ადამიანს სწორად იაზროვნოს და იმოქმედოს.ავადმყოფი ადამიანი თავის ცხოვრების უმეტეს ნაწილს უთმობს ავადმყოფობაზე ფიქრს და მასთან ბრძოლას, ამიტომ მისი შესაძლებლობები შეზღუდულია მისივე მდგომარეობით. მრავალი კვლევის შედეგად დამტკიცდა,რომ წარმატების მისაღწევად ჯანსაღ კვებას ადამიანის ცხოვრებაში უდიდესი მნიშვნელობა აქვს.  

        აქტიური ცხოვრება და ჯანსაღი კვება ორგანიზმის ჯანმრთელობის,დღეგრძელობის საწინდარია. სხვა საკითხია ვინ როგორ მისდევს ამ წესს. ან კი როგორ უნდა მისდიოს ზოგიერთმა,თუ მისი არსიც კი არ აქვს გათავისებული?! იგი არის, უპირველეს ყოვლისა კულტურული წესი, ჰუმანური და ცივილიზებული, რომელიც უშუალო კავშირშია ადამიანის ჯანმრთელობასა და დღეგრძელობასთან. ეს არის უბრალო ცხოვრების პოზიცია,ადამიანის ქცევა და შემოქმედება,მიმართული საკუთარი ჯანმრთელობის განმტკიცებისაკენ.ცხოვრების ჯანსაღი წესი არის: ადამიანის გონივრული ქცევის სისტემა, ზომიერება     ყველაფერში,გაკაჟება,სწორი კვება,მავნე ჩვევებზე უარის თქმა,ჰიგიენა- ეს არის გზა ცხოვრების ჯანსაღი წესისაკენ. ჩვენ განუწყვეტლივ  ვხარჯავთ სასიცოცხლო ენერგიას, არა მხოლოდ მაშინ, როცა: ვაზროვნებთ,ვფიქრობთ, ვმუშაობთ, ფიზიკურად ვაქტიურობთ, არამედ მაშინაც როცა ვისვენებთ ან გვძინავს. გული,ფილტვები, თირკმელები და სხვა ორგანიზმები არასოდეს ისვენებენ.ყოველივე ამის გათვალისწინებით უნდა ვეცადოთ  დავიცვათ ჯანმრთელობის  მთავარი პრინციპი, აქტიური ცხოვრება  და ჯანსაღი კვება. ამით ორგანიზმსაც გავაჯანსაღებთ და სიცოცხლესაც  გავიხანგრძლივებთ.ადამიანის ორგანიზმში მიმდინარე ყველა სასიცოცხლო პროცესი კვების რეჟიმსა და საკვების შემადგენლობაზეა  დამოკიდებული. უნდა გვესმოდეს რომ, ჯანსაღი კვება და აქტიური ცხოვრება ნებისმიერ ასაკში აუცილებელია და იგი ჩვენი ცხოვრების წესად უნდა იქცეს,რათა დიდხანს შევინარჩუნოთ  ჯანმრთელობა და ახალგაზრდობა. ადრეული ასაკიდანვე უნდა ვეცადოთ ჯანსაღი უნარ-ჩვევების ათვისებას. დავკავდეთ საყვარელი სპორტის სახეობით, ვიყოთ მეტად აქტიური, ცხოვრების მოყვარულები.მისი დამკვიდრება ჩვენს ცხოვრებაში ეს არის ერის არა მარტო ფიზიკური, არამედ სულიერი გაჯანსაღების გზაზე გადადგმული ნაბიჯი. 

        უარი ვთქვათ მავნე ჩვევებზე, გავუფრთხილდეთ უძვირფასეს კაპიტალს- ჩვენს ჯანმრთელობას და ერთად ვიზრუნოთ ჯანსაღი და სრულფასოვანი საზოგადოების  შექმნისათვის.

              დავტკბეთ  ბედნიერებით, რათა ცხოვრება იყოს მშვენიერი.

                                                                    ავტორი : მარიამ გელაშვილი